Αντώνιος Α. Αντωνίου
Δρ. Αστροφυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών
Κατεύθυνση Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών
Ερευνητική Ομάδα Αστρικής Φασματοσκοπίας (AsTA)
Τομέας Αστροφυσικής – Αστρονομίας – Μηχανικής
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Εστία Γνώσης Χαλκίδας
Οι νόμοι του Σύμπαντος, «νότες μουσικής»
«Αυτό που είναι πραγματικά ακατανόητο στο Σύμπαν είναι το γιατί το Σύμπαν είναι κατανοητό»
Albert Einstein
Η παραπάνω ρήση του μεγάλου ογκόλιθου της επιστήμης Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein, 1879-1955), δίνει σίγουρα το έναυσμα για κάποιες σκέψεις. Η φύση χαρακτηρίζεται από κανονικότητες που ονομάζονται «νόμοι». Παρατηρώντας τις κανονικότητες αυτές θα δούμε ότι η σημασία τους δεν είναι πάντοτε εμφανής. Η ανατολή και η δύση του Ήλιου μας γοητεύουν με τις μωβ και πορτοκαλί τους αποχρώσεις. Όμως χρειάσθηκε να περιμένουμε μέχρι τον 18ο αιώνα έως ότου ο γάλλος φυσικός Λεόν Φουκό (Leon Foucault, 1819-1868) να αναρτήσει το εκκρεμές από την οροφή του «Πάνθεον» στο Παρίσι και να παρατηρήσει ότι το επίπεδο ταλάντωσης του εκκρεμούς άλλαζε ανάλογα με τον Ήλιο στις διάφορες ώρες της ημέρας. Τότε καταλάβαμε ότι ο Ήλιος ανατέλλει και δύει, επειδή η Γη κάνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον εαυτό της κάθε 24 ώρες. Χρειάσθηκε η ιδιοφυία ενός Γιοχάννες Κέπλερ (Johannes Kepler, 1571-1630) και ενός Ισαάκ Νεύτωνα (Isaac Newton, 1642-1727) για να ξεδιαλύνουμε το μυστήριο της κίνησης των πλανητών (μυστήριο που απασχολούσε και τους αρχαίους μας προγόνους) και να καταλάβουμε ότι κινούνται σε ελλειπτικές τροχιές, με τον Ήλιο τοποθετημένο σε μια από τις εστίες της έλλειψης. Και, τέλος, χρειάσθηκε η μεγαλοφυΐα ενός Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein, 1879-1955) για να μας κάνει σαφές και πέραν πάσης αμφιβολίας ότι το Σύμπαν είναι ένα «τεράστιο» υπερ-στερέωμα τεσσάρων διαστάσεων. Τριών χωρικών και μιας χρονικής. Ένα «τετραπέρατο χωροχρονικό συνεχές», υπαρκτό μεν, αλλά μη αισθητό στην ολότητά του από τις ανθρώπινες αισθήσεις, από την ανθρώπινη φυσιολογία, περιγραφόμενο όμως από τους νόμους των μαθηματικών. Εμείς παρατηρούμε, μελετάμε και καταγράφουμε με τα όργανά μας, τα οποία είναι προέκταση της φυσιολογίας μας, ένα μικρό ευκλείδειο κομμάτι του.
Έχουμε όμως αναρωτηθεί ποτέ, γιατί η επιστήμη λειτουργεί με τόσο επιτυχημένο , θαυμαστό θα λέγαμε τρόπο; Η απάντηση δεν είναι και τόσο προφανής. Η Κτίση μας στέλνει νότες μουσικής, αλλά δεν μας δίνει τη μελωδία. Μας στέλνει το μήνυμά της κωδικοποιημένο. Το εκπληκτικό είναι ότι ο εγκέφαλός μας είναι σε θέση να το αποκρυπτογραφήσει. Τουλάχιστον εν μέρει. Κάλλιστα θα μπορούσαμε να ζούμε σε ένα σύμπαν μη κατανοητό. Να ζούμε σε ένα σύμπαν όπου οι κανονικότητες θα ήταν τόσο συγκεκαλυμμένες, τα κίνητρα τόσο καλά κρυμμένα, η μελωδία τόσο απόκρυφη που η αποκωδικοποίηση του κοσμικού κώδικα θα απαιτούσε ασύγκριτα πιο πολλές διανοητικές ικανότητες από αυτές που διαθέτει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Αλλά θα μπορούσαμε να ζούμε και σε ένα σύμπαν που οι κανονικότητες θα ήταν τόσο εμφανείς και διάφανες, που θα τις είχαμε μπροστά στα μάτια μας και δεν θα χρειαζόταν καμιά διανοητική προσπάθεια να καταλάβουμε το νόημά τους. Βρισκόμαστε δηλαδή σε ένα ενδιάμεσο σύμπαν. Το έργο δεν είναι εύκολο, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο. Είναι αρκετά δύσκολο ώστε να αποτελεί για μας μια σοβαρή πρόκληση, χωρίς να μας αποθαρρύνει και να μας αναγκάζει να κατεβάσουμε τα όπλα. Είναι στο χέρι μας να αποκωδικοποιήσουμε τον κοσμικό αυτό κώδικα και έτσι, κοιτάζοντας προς τα πάνω και χωρίς καμιά αλαζονική διάθεση, να μπορέσουμε να προχωρήσουμε προς μια πληρέστερη κατανόηση του κόσμου. Το κέρδος μας, σε κάθε περίπτωση, θα είναι μεγάλο.
Οι στόχοι αυτής της ιστοσελίδας
Η ιστοσελίδα αυτή αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Οπωσδήποτε υπάρχουν και άλλες, τις οποίες ο περιηγητής θα έχει τη δυνατότητα και μέσα από την ιστοσελίδα αυτή να ανακαλύψει και να επισκεφθεί. Οι στόχοι της θα μπορούσαν να ταξινομηθούν ως εξής:
- Να τεθεί στη διάθεση της επιστημονικής και όχι μόνο κοινότητας το ερευνητικό και επιστημονικό έργο που επιτελεί η Ερευνητική Ομάδα Αστρικής Φασματοσκοπίας του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
- Να δοθεί ελεύθερη πρόσβαση στο επιτελούμενο διδακτικό έργο της εν λόγω ομάδας.
- Να γνωστοποιηθούν οι επιστημονικές και διδακτικές δραστηριότητες που επιτελούνται στην Εστία Γνώσης Χαλκίδας.
- Να αναδειχθεί το γεγονός ότι η γνώση των φυσικών νόμων δεν αποτελεί προνόμιο μιας κλειστής επιστημονικής «κάστας», αλλά μπορεί να γίνει κτήμα σε όποιον πραγματικά το θέλει και το επιζητεί.
Αντώνιος Αντωνίου
Επισκέψεις: 18245
