Ο χρόνος και το φως ακολουθούν τη δική τους ζωή. Λέμε, ξημέρωσε, νύχτωσε. Κοιτάμε ψηλά στον ουρανό. Η ημέρα διαδέχεται τη νύχτα. «…Και μετά είναι νύχτα. Τα πάντα αναπαύονται. Τα μάτια μου κλείνουν για να ονειρευτούν στο άπειρο του χώρου…»  σκεφτόταν και ζωγράφιζε ο Πωλ Γκωγκέν (1848-1903). Η νύχτα απλώνει τα δίχτυα της τα κεντημένα με τη χρυσόσκονη των άστρων. Είναι έτσι τα πράγματα; Τι κρύβεται πίσω από τη μαγεία και την ποιητική των άστρων, του ήλιου μας και του Σύμπαντος γενικότερα;

Αρμόδιος να πάρει τον μίτο της Αριάδνης και να μας οδηγήσει στο θαυμαστό αυτό χώρο της επιστήμης που απαντά σε πολλά ερωτηματικά μας, είναι ο Διδάκτωρ της Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μαθηματικός κύριος Αντώνιος Αντωνίου.

Κύριε Αντωνίου είναι γνωστό ότι είστε γέννημα θρέμμα της περιοχής μας. Δώστε μας ένα μικρό βιογραφικό σας στίγμα.

Γεννήθηκα στους Καλημεριάνους Κύμης όπου τελείωσα και το δημοτικό σχολείο. Στη συνέχεια, όταν μπήκα στο Γυμνάσιο, επειδή και ο πατέρας μου Τάσος Αντωνίου ήταν τότε καθηγητής στο Γυμνάσιο της Κύμης, για να μην πηγαινοερχόμαστε δύο άτομα από την οικογένεια στην Κύμη, μεταφερθήκαμε όλοι εκεί. Οπότε μπορώ να πω ότι τα παιδικά μου χρόνια τα έζησα στους Καλημεριάνους και τα εφηβικά μου στην Κύμη, όπου υπήρξα συμμαθητής και με το νυν Δήμαρχο Κύμης –Αλιβερίου το Δημήτρη Θωμά με τον οποίο μας συνδέει μια βαθιά φιλία από τα παιδικά μας χρόνια. Σπούδασα Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στη συνέχεια έκανα μεταπτυχιακές σπουδές στα Μαθηματικά και στην Αστροφυσική στη Γερμανία και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αντίστοιχα. Μέχρι το 2004 υπηρετούσα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σήμερα είμαι Διδάκτωρ Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ανήκω στην ερευνητική ομάδα Αστρικής Φασματοσκοπίας του Τομέα Αστροφυσικής – Αστρονομίας- Μηχανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα είμαι επιστημονικός υπεύθυνος της Εστίας Γνώσης Χαλκίδας.

Με βάση ποια κριτήρια επιλέξατε  τον τομέα της Αστροφυσικής; Είχατε από μικρό παιδί τη συνήθεια να κοιτάζετε τον έναστρο ουρανό;

Όπως είπαμε το πρώτο μου πτυχίο είναι τα Μαθηματικά, μια εξίσου γοητευτική επιστήμη. Μην ξεχνάτε ότι με τα Μαθηματικά μπορεί κανείς να περιγράψει όλο το Σύμπαν. Θα έλεγε κανείς ότι τα Μαθηματικά, και μην θεωρηθεί αυτό «επιστημονικός σωβινισμός», είναι το ίδιο το Σύμπαν. Όσον αφορά για το λόγο της περαιτέρω εξειδίκευσής μου ως Δρ Αστροφυσικής, δεν έχω σαφή απάντηση για τους λόγους που με οδήγησαν να κάνω κάτι τέτοιο. Ίσως γιατί δεν μπορούσα να χωνέψω την άποψη που τείνει, δυστυχώς, να επικρατήσει ότι ως άνθρωπος είμαι φτιαγμένος μόνο από ύλη, όπως ακριβώς η λάσπη, τα σκουπίδια και η κόπρος. Ίσως γιατί το μήνυμα του Σύμπαντος, της Κτίσης αν θέλετε, φθάνει σε εμάς σαν μελωδία κωδικοποιημένη. Το Σύμπαν μας στέλνει κανονικότητες που ονομάζονται «φυσικοί νόμοι».  Είναι σαν μας στέλνει νότες μουσικής αλλά δε μας στέλνει τη μελωδία. Στο χέρι μας είναι να την αποκωδικοποιήσουμε.  Το εκπληκτικό είναι ότι ο εγκέφαλός μας είναι σε θέση να αποκρυπτογραφήσει, τουλάχιστον εν μέρει τον κοσμικό αυτό κώδικα και ότι μπορούμε να προχωρήσουμε προς μια πληρέστερη κατανόηση του κόσμου. Νομίζω ότι αξίζει να κινηθεί κανείς προς αυτή την κατεύθυνση.

Είπατε ότι ο εγκέφαλός μας είναι σε θέση να αποκρυπτογραφήσει αυτόν τον κοσμικό κώδικα. Λέτε να είναι αυτός ένας από τους λόγους  που έκανε τον άνθρωπο να στρέψει το βλέμμα του προς τον ουρανό και να αναρωτηθεί τι είναι αυτό που βλέπει;

Ίσως. Αλλά κάλλιστα θα μπορούσαμε να ζούμε σε ένα σύμπαν όπου οι κανονικότητες θα ήταν τόσο συγκεκαλυμμένες, τα κίνητρα τόσο καλά κρυμμένα, η μελωδία τόσο απόκρυφη που η αποκωδικοποίηση του κοσμικού κώδικα θα απαιτούσε ασύγκριτα πιο πολλές διανοητικές ικανότητες από αυτές που διαθέτει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Αλλά θα μπορούσαμε να ζούμε και σε ένα σύμπαν που οι κανονικότητες θα ήταν τόσο εμφανείς και διάφανες, που θα τις είχαμε μπροστά στα μάτια μας και δεν θα χρειαζόταν καμιά διανοητική προσπάθεια να καταλάβουμε το νόημά τους. Βρισκόμαστε δηλαδή σε ένα ενδιάμεσο σύμπαν. Και αυτή είναι η πρώτη «σύμπτωση». Δεν ζούμε σε καμιά από τις δύο παραπάνω ακραίες περιπτώσεις, αλλά ζούμε, όπως είπαμε, σε ένα ενδιάμεσο σύμπαν όπου η δυσκολία του κοσμικού κώδικα μοιάζει μυστηριωδώς προσαρμοσμένη στη δυνατότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου να την καταλάβει. Το έργο δεν είναι εύκολο, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο. Είναι αρκετά δύσκολο ώστε να αποτελεί για μας μια σοβαρή πρόκληση, χωρίς να μας αποθαρρύνει και να μας αναγκάζει να κατεβάσουμε τα όπλα. Μου έρχονται στο νου πάλι τα λόγια του Αϊνστάιν «Ο Θεός είναι περίπλοκος, αλλά δεν είναι κακός». Περίπλοκος, επειδή το μυστικό της μελωδίας δεν μας το προσφέρει στο πιάτο. Και δεν είναι κακός – αν ήταν ποτέ δυνατόν- γιατί, αφού βάλουμε τα δυνατά μας, θα μπορέσουμε να αποκωδικοποιήσουμε αυτόν τον κώδικα. Δεν βρισκόμαστε στην ίδια κατάσταση με τις κάμπιες, που υφίστανται τους φυσικούς νόμους χωρίς ποτέ να τους καταλαβαίνουν. Μια δεύτερη «σύμπτωση», εξίσου εκπληκτική, αφορά τη δυνατότητα του εγκεφάλου μας να αφομοιώνει συγκεκριμένα γεγονότα και αφηρημένες έννοιες, την ικανότητα να μαθαίνει φυσική, χημεία, μαθηματικά, πληροφορική, μουσική, λογοτεχνία κλπ. Για να μπορεί να δημιουργεί αυτό που λέμε επιστήμη.

Μια και μιλάμε για το Σύμπαν και τους φυσικούς νόμους που το διέπουν θα ήταν σκόπιμο, νομίζω, να αναφερθούμε και στην προέλευσή του.

Η βασική κοσμολογική θεωρία σήμερα είναι η θεωρία της Μεγάλης (αρχικής) Έκρηξης του Σύμπαντος, Η θεωρία του Big Bang. Η θεωρία αυτή βασίστηκε στο φαινόμενο της διαστολής του Σύμπαντος. Η θεωρία του διαστελλόμενου Σύμπαντος διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1924 από τον Γάλλο Αββά Ζόρζ Λεμέτρ και από τον Ρώσο Αλαξάντερ Φρίντμαν, σαν λύση των εξισώσεων της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν. Ο Λεμέτρ έκανε και την επιπλέον παρατήρηση ότι οι περισσότεροι γαλαξίες απομακρύνονται από εμάς, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι κινήσεις τους οφείλονται στη διαστολή του Σύμπαντος. Αργότερα ο Χάμπλ διαπίστωσε ότι όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται από το δικό μας και η ταχύτητά τους είναι ανάλογη της απόστασής τους από εμάς. Δηλαδή όσο πιο μακριά είναι ένας γαλαξίας τόσο γρηγορότερα απομακρύνεται από εμάς. Επίσης, τα τελευταία χρόνια διαπιστώθηκε ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται με την πάροδο του χρόνου και αυτό είναι ένα ερωτηματικό. Αν ξεκινήσουμε να πηγαίνουμε πίσω στο χρόνο, είναι προφανές ότι θα βρίσκουμε τους γαλαξίες όλο και κοντύτερα μέχρι που κάποια χρονική στιγμή, στη χρονική στιγμή 0, θα φθάσουμε σε ένα υπέρ – άτομο απίστευτα μεγάλης θερμοκρασίας και πυκνότητας. Το άτομο αυτό για άγνωστο προς το παρόν επιστημονικά λόγο εξεράγη. Αυτή ακριβώς είναι η Αρχική Έκρηξη (Μεγάλη Έκρηξη –Big Bang) και αυτή είναι σε αδρές γραμμές η θεωρία που τη συνοδεύει. Ο χρόνος από την αρχή της διαστολής, δηλαδή της στιγμής 0, μέχρι σήμερα είναι ο ίδιος για όλους τους γαλαξίες του Σύμπαντος και ονομάζεται «ηλικία του Σύμπαντος». Η πιο πιθανή τιμή της ηλικίας του Σύμπαντος (σε κοσμικές τιμές, δηλαδή όπως αντιλαμβανόμαστε εμείς τον χρόνο) είναι περίπου 14 με 15 δισεκατομμύρια έτη.

Πως συνδέεται αυτή η θεωρία με την, όπως λέγεται, μεγάλη επιστημονική πρόκληση του πειράματος του CERN;

Το πείραμα του CERN, η μεγάλη αυτή πρόκληση όπως τη χαρακτηρίσατε έχει ως στόχο να επιταχύνει υποατομικά σωματίδια σε απίστευτα υψηλές ταχύτητες, ταχύτητες που να πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός.

Από την αντίθετη κατεύθυνση έρχεται μια άλλη δέσμη τέτοιων σωματιδίων με παρόμοιες ταχύτητες και οι δύο αυτές δέσμες να συγκρούονται. Οι ενέργειες που θα παραχθούν, τοπικά βέβαια, θα είναι πραγματικά τεράστιες και οι τιμές τους θα συγκρίνονται με τις τιμές των ενεργειών που είχαμε μερικές στιγμές μετά τη Μεγάλη Έκρηξη τα πρώτα δηλαδή εκατομμυριοστά, για την ακρίβεια ένα τρισεκατομμυριοστό, του δευτερολέπτου μετά τη Δημιουργία. Να πούμε ότι 10 χρόνια περίπου πριν είχε πραγματοποιηθεί ένα ανάλογο πείραμα στο FermiLab του Σικάγου αλλά οι ενέργειες που παρήχθησαν ισοδυναμούσαν με εκείνες που επικρατούσαν 1 δευτερόλεπτο μετά τη χρονική στιγμή μηδέν, δηλαδή ένα δευτερόλεπτο μετά τη Δημιουργία. Τώρα θα πλησιάσουμε ακόμη περισσότερο. Το ερώτημα είναι  αν υπάρχει περίπτωση να μάθουμε επιστημονικά τι έγινε τη χρονική στιγμή μηδέν. Η απάντηση είναι ότι με τις υπάρχουσες γνώσεις όχι. Και ο λόγος είναι ότι η επιστήμη σήμερα δεν μπορεί να απαντήσει, δεν έχει τα εργαλεία για να επεξεργασθεί ούτε τι έγινε κατά τη στιγμή της Μεγάλης Έκρηξης ούτε και τι έγινε από τη χρονική στιγμή μηδέν μέχρι τη χρονική στιγμή 10-43 δευτερόλεπτα, ένα απίστευτα μικρό χρονικό διάστημα που στην Κοσμολογία λέγεται χρόνος Planck. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι όπως είπαμε απίστευτα μικρό αλλά από το σημείο αυτό μέχρι το πρώτο δευτερόλεπτο για παράδειγμα συνέβησαν κοσμογονικές αλλαγές. Για παράδειγμα καμιά σχέση δεν είχε το Σύμπαν ηλικίας 10-33 δευτερόλεπτων με εκείνο ηλικίας 10-10 δευτερόλεπτων. Μην πούμε λοιπόν ότι φθάσαμε στο ένα δευτερόλεπτο πριν τη Μεγάλη Έκρηξη, όπως έγινε πριν 10 χρόνια που είπαμε στο Σικάγο, και άρα φθάσαμε «σχεδόν» στο σημείο μηδέν. Όπως είπαμε σε αυτές τις πρώτες στιγμές συνέβησαν απίστευτες αλλαγές. Αφήνω που, όπως γνωρίζουμε σήμερα, ο χρόνος έχει άμεση σχέση με το χώρο για την ακρίβεια την καμπυλότητα του χώρου και ο χώρος τότε σε εκείνες τις στιγμές είχε πολύ μεγάλη καμπυλότητα και επομένως και ο χρόνος δεν είναι όπως τον καταλαβαίνουμε πάνω στη Γη. Για να επανέλθουμε πάντως στον χρόνο Planck, από το χρονικό αυτό σημείο και μετά δηλαδή από το 10-43 δευτερόλεπτο τα Μαθηματικά και η Φυσική μας επιτρέπουν να αναπτύξουμε θεωρίες, μοντέλα τα οποία φιλοδοξούν να ερμηνεύσουν τη εξέλιξη του Σύμπαντος από τότε μέχρι σήμερα.

Σε κάθε περίπτωση πάντως πρέπει να ομολογήσουμε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εντυπωσιακό ανθρώπινο επίτευγμα. Πως πρέπει να αισθάνεται κανείς μπροστά σε αυτό;

Είναι πιθανόν να προβάλλει ένας νέος κόσμος, καθώς διαβαίνουμε το κατώφλι του 21ου αιώνα. Η επιστήμη και οι τεχνολογίες που αυτή φέρει φαίνεται να αλλάζουν πλέον τη μορφή της κοινωνίας όλο και πιο γρήγορα, περισσότερο ίσως από καθετί άλλο. Φαίνεται να γνωρίζουμε το πεδίο της εξωτερικότητάς μας όσο ποτέ στο παρελθόν. Της εσωτερικότητάς μας, όμως; Έχουμε καλλιεργήσει την εσωτερική ωριμότητα που θα μας επιτρέψει να χειριστούμε συνετά όλη αυτήν τη «γνώση» ή θα υποπέσουμε στα πιθανά σφάλματα της τεχνολογικής μας εφηβείας; Πολύ αμφιβάλλω αν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Μέλλει πάντως να το δείξει το μέλλον. Κατά τη γνώμη μου το επικίνδυνο σε κάθε πείραμα  δεν προέρχεται από τους νόμους της σοφά δομημένης Κτίσης. Όπως και κάθε κίνδυνος προέρχεται, δυστυχώς, από την ανθρώπινη αλαζονεία.

Στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας Νέοι Ορίζοντες φιλοξενήσαμε συνέντευξη του σημαντικού σκηνοθέτη μας Παντελή Βούλγαρη. Στη δική σας συνέντευξη υπάρχει χώρος για την ερώτηση,  υπάρχει σκηνοθέτης που σκηνοθετεί το σύμπαν;

Προφανώς η ερώτησή σας έχει να κάνει με τη σχέση επιστήμης και Πίστης. Και λέω Πίστης γιατί δε μου αρέσει ο όρος θρησκεία, ειδικά για την Ορθοδοξία.

Να κάνουμε λοιπόν απόλυτα σαφές το εξής: Η επιστήμη, όσο και αν αυτό ηχεί παράξενα, κρύβει μέσα της το στοιχείο του υποχρεωτικού για να μην πω του εξαναγκασμού. Το νόμο της βαρύτητας για παράδειγμα πρέπει κάποιος να τον παραδεχτεί θέλει δε θέλει. Όπως επίσης και κανείς δεν αμφισβητεί σήμερα την κίνηση των πλανητών γύρω από τον Ήλιο. Από κάποιο σημείο και μετά όμως πιστεύω ότι υπάρχει η ελευθερία. Η ελευθερία της πίστης. Η ελευθερία αυτού που αναφέρουν όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας. Ως βίωμα. Προσωπικά δε θα μου άρεσε καθόλου αν υπήρχε κάποια φυσική θεωρία που θα κατέληγε στο συμπέρασμα «άρα υπάρχει Θεός». Ο «Θεός» (εντός εισαγωγικών) αυτός μάλλον θα μου θύμιζε το πυθαγόρειο θεώρημα ή το νόμο της παγκόσμιας έλξης παρά το Δημιουργό. Επί πλέον κάτι τέτοιο θα εμπεριείχε μέσα του το στοιχείο του καταναγκασμού. Θα αναγκαζόταν κανείς να πιστέψει ή έστω να αποδεχθεί την ύπαρξη του Θεού, αφού οι φυσικοί νόμοι είναι λίγο ή πολύ υποχρεωτικοί. Κάτι τέτοιο όμως βρίσκεται σε αντίφαση με την απόλυτη ελευθερία με την οποία ο Θεός έχει προικίσει τον άνθρωπο.  Έτσι λοιπόν για την Ορθοδοξία υπάρχει η σαφής διάκριση μεταξύ επιστήμης και Πίστης. Επαναλαμβάνω Πίστη όχι με την έννοια της παραδοχής αλλά με την έννοια του Βιώματος, της απόλυτης εμπιστοσύνης. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει στη Δύση με όλα τα γνωστά επακόλουθα..

 Δώστε μας το στίγμα των ερευνών σας και τι εκπορεύεται από αυτές;

Ανήκω στην ερευνητική ομάδα Αστρικής Φασματοσκοπίας του Τομέα Αστροφυσικής-Αστρονομίας-Μηχανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με επικεφαλής τον παλαιότερα επιβλέψαντα την διδακτορική μου διατριβή, νυν συνάδελφο και για πάντοτε φίλο Μάνο Δανέζη. Το ερευνητικό μας αντικείμενο έχει να κάνει, μεταξύ άλλων, με τα φαινόμενα που επικρατούν στις ατμόσφαιρες των πολύ θερμών αστέρων εκπομπής, και προς αυτή την κατεύθυνση είναι σχεδόν όλες οι δημοσιεύσεις μας σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Κοιτάξτε. Η έρευνα έχει μια δικιά της γοητεία την οποία νιώθει κανείς όταν ασχοληθεί με αυτήν. Βρίσκεις για παράδειγμα μια «αφύσικα» μεγάλη τιμή της ταχύτητας διαστολής μια αστρικής ατμόσφαιρας και λες: Μήπως έχω κάνει λάθος. Και αρχίζεις και το ψάχνεις μέχρι να το επιβεβαιώσεις. Και αφού το επιβεβαιώσεις προσπαθείς να βρεις το φυσικό μηχανισμό που είναι υπαίτιος για αυτή την κατάσταση. Ή βρίσκεις μια καινούργια μέθοδο υπολογισμού κάποιων παραμέτρων και προσπαθείς να την δοκιμάσεις, να δεις σε τι διαφέρει από τις άλλες κλπ. Όλος αυτός ο προβληματισμός σου δίνει μιαν ικανοποίηση. Βέβαια δεν είναι όλα ρόδινα. Πολλές φορές είσαι υποχρεωμένος να ανοίξεις ένα μακρύ, για να μην πω εκνευριστικό, διάλογο με κάποιον κριτή ενός περιοδικού που έχεις στείλει μιαν εργασία για δημοσίευση, ο οποίος για να σου τη δημοσιεύσει είτε σου ζητάει, για τους δικούς του λόγους δίκαια ή άδικα δεν έχει σημασία, να του εξηγήσεις κάτι το οποίο για σένα είναι αυτονόητο, είτε σου ζητάει απίστευτες λεπτομέρειες ή δεν ξέρω και εγώ τι άλλο. Τέλος πάντων όμως, παρ’ όλα αυτά επαναλαμβάνω ότι η έρευνα έχει τους δικούς της νόμους, οι οποίοι έχουν και τη δική τους ομορφιά.

Έχετε δώσει πολλές διαλέξεις και στον τόπο καταγωγής σας, υπό την αιγίδα του Δήμου Κύμης-Αλιβερίου αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Κάποιοι μάλιστα από εμάς είχαμε την ευκαιρία να σας ακούσουμε σε μερικές από αυτές. Είναι εφικτό να «εκλαϊκεύσετε» τους όρους της επιστήμης σας στον απλό κόσμο; Πως το εισπράττετε αυτό;

Θεωρώ ότι κατ’ αρχάς ότι η ευθύνη είναι πολύ μεγάλη, μεγαλύτερη ίσως από μια απρόσωπη και παγερά τεχνοκρατική παρουσίαση σε ένα διεθνές συνέδριο. Σε μια τέτοια εκδήλωση σου κάνουν την τιμή να σε καλέσουν με σκοπό να γίνουν κατανοητές κάποιες καταστάσεις με τρόπο σοβαρό και υπεύθυνο και χωρίς να χάσουν την επιστημονική τους ακρίβεια. Αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο και επιπλέον ενέχει τον κίνδυνο μιας επιστημονικής αλαζονείας. Η συζήτηση πάντως που ακολουθεί μετά από μια τέτοια διάλεξη δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον και την επιθυμία του κόσμου να μπορέσει να αποκρυπτογραφήσει αυτή την κωδικοποιημένη μελωδία που λέγαμε προηγουμένως και που μας έρχεται από παντού.

Ανάμεσα στα θέματά των διαλέξεών σου παρατήρησα ότι κυριαρχούν η «Ζωή στο Σύμπαν» και το «Το αισθητό και το μη αισθητό Σύμπαν». Μπορείτε να μας δώσετε κάποια στοιχεία για αυτά;

Πράγματι τα δύο αυτά θέματα προκαλούν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του κοινού. Όσον αφορά το πρώτο. Κοίταξε. Το βασικό ερώτημα που εγείρεται είναι αν υπάρχει ζωή πέρα από τη ζωή στον πλανήτη μας. Στο σημείο αυτό η επιστήμη είναι ξεκάθαρη. Στατιστικά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε κάτι τέτοιο, θα λέγαμε ίσως ότι είμαστε και «σίγουροι». Σας λέω για παράδειγμα ότι ο διάσημος αστρονόμος Φράνκ Ντρέικ λαμβάνοντας υπόψη κάποιους βασικούς παράγοντες υπολόγισε, στατιστικά, ότι ο πιθανός αριθμός πολιτισμών μόνο στον Γαλαξία μας μπορεί να κυμαίνεται από 50 έως 50.000.000, ανάλογα με το πόσο οι πολιτισμοί αυτοί είχαν την αυτεπίγνωση να μην αυτοκαταστραφούν. Αυτό είναι απλά μια στατιστική μελέτη και δεν είναι αρκετό. Δεν έχουμε απολύτως καμιά σοβαρή ένδειξη που θα επιβεβαίωνε κάτι τέτοιο. Ίσως να αντιτάξει κανείς ότι ακούμε τόσες και τόσες «μαρτυρίες» περί ύπαρξης εξωγήινων και επισκέψεών τους κ.λ.π.. Είναι όλα ψέματα; Η απάντηση εδώ είναι όχι. Δεν είναι όλα ψέματα παρόλο που μια επιτροπή εργασίας, που ιδρύθηκε το 1970 στο Κολοράντο των Η.Π.Α. για τη διερεύνηση των U.F.O., ερμήνευσε το 97,5% των περιπτώσεων ενώ για το 2,5% δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία. Κοίταξτε. Είναι φανερό ότι η επιστήμη δεν έχει απαντήσεις για όλα τα θέματα. Γιατί λοιπόν ένας επιστήμονας θα πρέπει να έχει μια απάντηση για όλα; Η επιστήμη ποτέ δεν διεκδίκησε δάφνες πανσοφίας. Η πιο συχνή φράση που πρέπει να έχει στα χείλη του ένας επιστήμονας είναι «Δεν ξέρω. Ερευνώ το χώρο του επιστητού». Η έκφραση όμως της άγνοιας από την επιστήμη του σήμερα αποτελεί την αφετηρία της γνώσης του αύριο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι απόψεις περί επίσκεψης εξωγήινων είναι και σωστές.

Όσον αφορά το δεύτερο. Η σύγχρονη Φυσική και συγκεκριμένα η πειραματικά επιβεβαιωμένη Θεωρία της Σχετικότητας, μας λέει ότι το Σύμπαν, το τεράστιο αυτό στερέωμα το οποίο εκτείνεται γύρω μας και που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, την ανθρώπινη φυσιολογία μας και μετράμε με τα όργανά μας, δεν είναι παρά ένα μικρό τρισδιάστατο ευκλείδειο κομμάτι, μια μικρή ευκλείδεια τρισδιάστατη φέτα ενός τεράστιου ριμάνιου χώρου τεσσάρων διαστάσεων υπαρκτού μεν αλλά μη αισθητού. Μη αντιληπτού δηλαδή από τις αισθήσεις μας και κατά συνέπεια μη μετρήσιμου με τα όργανά μας, τα οποία αποτελούν προέκταση τα αισθήσεών μας και του DNA μας. Στο τεράστιο αυτό τετραδιάστατο χωροχρονικό συνεχές η τέταρτη διάσταση είναι ο χρόνος. Η ουσία όμως της χρονικής αυτής διάστασης δε συμπίπτει με το μέγεθος που έχουμε συνηθίσει να μετράμε στη Γη με τα ρολόγια μας και τα ημερολόγιά μας. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως χρόνο μέσω των πειραμάτων μας δεν αποτελεί παρά την απεικόνιση της διάστασης χρόνος στο χώρο εξέλιξης των πειραμάτων μας.

Είστε και επιστημονικός υπεύθυνος της Εστίας Γνώσης Χαλκίδας. Πείτε μας κάτι για αυτό.

Η Εστία Γνώσης Χαλκίδας ήταν μέχρι πρόσφατα ανεξάρτητο  ΝΠΔΔ του Δήμου Χαλκιδέων και τώρα ανήκει στο νέο ΝΠΔΔ Παιδείας και Πρόνοιας του ίδιου Δήμου. Στεγάζεται, στο Κόκκινο Σπίτι. Ιδρύθηκε μετά από πρόταση του συναδέλφου Χαλκιδαίου καθηγητή στο τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών Σπύρου Πνευματικού.  Λειτουργεί από το 2004 και, μετά από επίπονες προσπάθειες και προσωπικό κόπο και μεράκι του ενός άλλου εξαιρετικού φίλου και συναδέλφου Μαθηματικού, του Άρη Μαυρομμάτη, έφθασε σήμερα να ικανοποιεί πλήρως το όνομά της. Στόχος της Εστίας είναι η προσέγγιση δύσκολων μαθηματικών εννοιών και εννοιών της Πληροφορικής μέσω διαδραστικών εκθεμάτων. Από το 2007 βρίσκομαι εκεί ως επιστημονικός υπεύθυνος και το πρόγραμμα της Εστίας εμπλουτίσθηκε με την ενσωμάτωση θεμάτων Αστρονομίας-Αστροφυσικής. Έτσι, οι μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικοί επισκέπτες της έχουν τη δυνατότητα, παράλληλα με το διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των μαθηματικών εννοιών και εννοιών της Πληροφορικής, να γνωρίσουν και ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των εννοιών και των νόμων που διέπουν το Σύμπαν. Κοίταξε. Η Εστία Γνώσης έχει φθάσει σε ένα ζηλευτό επίπεδο αποδοχής από την εκπαιδευτική κοινότητα του νομού μας και όχι μόνο. Ενδεικτικά σου λέω ότι το περασμένο σχολικό έτος επισκέφθηκαν την Εστία περί τους 2500 μαθητές και μαθήτριες εκ των οποίων ένα μεγάλο μέρος ήταν από σχολεία εκτός Ευβοίας, όπως για παράδειγμα από την Αθήνα, τη Βοιωτία, το Βόλο τα Καλάβρυτα ακόμα και από τη …Μαδαγασκάρη. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε εγκαινιάσει και ένα επαναστατικό σύστημα τηλε-εκπαίδευσης με το όνομα «ΤηλΕστια»

Δε θα μπορούσε να γίνει κάτι παρόμοιο και στην περιοχή μας;

Πριν από δύο χρόνια περίπου είχα εισηγηθεί στον τότε Δήμο Κύμης τη δημιουργία ενός «Ινστιτούτου Επιστημών».  Βασικός σκοπός του εν λόγω Ινστιτούτου θα ήταν η επιμόρφωση των κατοίκων του τότε Δήμου Κύμης και της ευρύτερης περιοχής του, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στη στήριξη και την ανάδειξη της εγγενούς κοινωνικής και πνευματικής υποδομής του. Στο σκοπό αυτό ενδεικτικά υπαγόντουσαν παροχή επιστημονικών γνώσεων πανεπιστημιακού επιπέδου σε διάφορα επιστημονικά πεδία υπό μορφή οργανωμένων μαθημάτων σε ετήσια βάση, ίδρυση και οργάνωση Βιβλιοθήκης γενικού περιεχομένου, οργάνωση ομιλιών, διαλέξεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων ευρύτερου ενδιαφέροντος, γνωριμία με πανεπιστημιακούς καθηγητές και γενικότερα οτιδήποτε άλλο το οποίο θα μπορούσε βοηθήσει στην ανάπτυξη και εξύψωση του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου των πολιτών του Δήμου Κύμης και της ευρύτερης περιοχής του.

Την παραπάνω πρόταση την κατέθεσα στο τότε δημοτικό συμβούλιο όπου έγινε ομόφωνα αποδεκτή. Δεν υλοποιήθηκε όμως γιατί προσέκρουσε σε «ανυπέρβλητες γραφειοκρατικές δυσκολίες» στην Περιφέρεια. Πιστεύω όμως ότι τώρα με τον καινούργιο Δήμο και την ολοκλήρωση του Μυλωνοπούλειου Περιβαλλοντικού Κέντρου στην Κύμη ορίμασαν οι συνθήκες για επανυποβολή της εν λόγω πρότασης. Κινούμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σας θέσω ένα ερώτημα που θεωρώ ότι απασχολεί τους περισσότερους αναγνώστες μας. Θα μπορέσει άραγε κάποτε η επιστήμη να δώσει απάντηση σε όλα τα ερωτήματα;

Την απάντηση στο ερώτημα αυτό τη δίνει η ίδια επιστήμη αποδεικνύοντας τα όριά της. Η σύγχρονη επιστήμη έρχεται να βάλει τέλος και στην δήθεν παντοδυναμία της λογικής. Όχι του ορθολογισμού, αλλά της δικτατορίας του ορθολογισμού. Ο διάσημος αυστριακός μαθηματικός Κούρτ Γκέντελ απέδειξε μια πρόταση που, κατά τη γνώμη πολλών, απετέλεσε σταθμό στην ανθρώπινη σκέψη, στην ανθρώπινη λογική, ακριβώς γιατί την τοποθετεί στις πραγματικές της διαστάσεις. Απέδειξε λοιπόν ότι οποιοδήποτε λογικό σύστημα και αν διαθέτουμε, οποιαδήποτε και αν είναι η ανθρώπινη λογική, πάντα θα υπάρχουν προτάσεις που θα είναι αληθείς αλλά όχι αποδείξιμες. Κανένα δηλαδή λογικό σύστημα δεν είναι πλήρες. Με άλλα λόγια απέδειξε ότι κάθε αλήθεια δεν είναι κατ’ ανάγκη και αποδείξιμη. Υπάρχουν δηλαδή και αλήθειες που δεν μπορούν να αποδειχθούν οποιαδήποτε λογική και αν διαθέτει κανείς.

Ποτέ λοιπόν η επιστήμη δε θα φθάσει στο τέρμα της διαδρομής. Το παραπάνω «μαγικό» αποτέλεσμα του Γκέντελ μας έδειξε ποια είναι τα όρια του ορθού λόγου. Επομένως θα πρέπει να επικαλεστούμε και άλλους τρόπους γνώσης, με τη συνδρομή πάντα των ανακαλύψεων της σύγχρονης επιστήμης. Και αυτοί οι δρόμοι διασταυρώνονται με ένα δύσκολο αλλά ταυτόχρονα πολύ όμορφο μονοπάτι. Μετά τη διασταύρωση αυτή ένα είναι σίγουρο: το Σύμπαν δεν είναι πια απόμακρο και ξένο, αλλά οικείο, κοντινό και, γιατί όχι, εξαιρετικά απλό.

 

Συνέντευξη στην ΄Αννα Σκαρλάτου Εφημερίδα «Νέοι Ορίζοντες για τον Δήμο Κύμης-Αλιβερίου» Μάρτιος – Απρίλιος 2012

Επισκέψεις: 452